AktualnościTatry słowackie - schroniska

Ogólne wiadomości o schroniskach – Tatry Słowackie

Schronisko turystyczne to budynek, którego zadaniem jest świadczenie usług turystycznych polegających na udostępnianiu miejsca służącego do wypoczynku lub schronienia, noclegu, gastronomii, wypożyczeniu (przechowaniu) sprzętu turystycznego itp.
Najczęściej spotykane są schroniska górskie, które świadczą usługi dla potrzeb ruchu turystycznego. W schroniskach takich, zazwyczaj znajdują się pokoje od 2-osobowych, aż po 16-osobowe.

Standard i wyposażenie schronisk wciąż się zmienia, a to za sprawą coraz bardziej wymagających turystów, których to wymagania i oczekiwania coraz bardziej wypaczają istotę prawdziwego górskiego schroniska. Wystarczy zajrzeć do literatury opisującej podboje Tatr w okresie XIX i XX wieku, aby przekonać się o tej ewolucji – nie wiemy czy tak do końca w słusznym kierunku? Przecież bez internetu, bez luksusowej jedynki, czy dwójki z pełnym węzłem sanitarnym, TV SAT i innymi gadżetami XXI wieku, da się przeżyć nawet kilka dni w górach. Podnoszenie wciąż standardu schronisk nie tylko wypacza ich pierwotny charakter i przeznaczenie, ale prowadzi do permanentnego wzrost cen ich usług. A miało być tanio i przytulnie ze specyficzną atmosferą w tle.
Jedynie jeszcze w polskich schroniskach można liczyć na tani (lub czasami darmowy) wrzątek do zaparzenia kawy czy herbaty. Tutaj też można znaleźć jeszcze tzw. kuchnie turystyczne gdzie istnieją warunki do samodzielnego przygotowania posiłku – jak na prawdziwe schronisko przystało. Nie jest to oczywiście standard, więc nie spodziewaj się, iż wszędzie znajdziesz takie miejsce i darmowy wrzątek.
Pewnym jest natomiast fakt, że po stronie słowackiej w schroniskach takich miejsc już nie ma, a samego wrzątku też jest trudno zakupić – o tym warto wiedzieć.
Ogólnie rzecz biorąc, schronisko to sposób na tani nocleg, zwłaszcza jeżeli planujesz dłuższą wędrówkę po górskich szlakach. Ponadto ilość schronisk i miejsc noclegowych wpływa korzystnie na rozwój turystyki w danym regionie.

Wyróżnić można kilka kategorii schronisk:
schroniska górskie, położone w pobliżu szlaków turystycznych na obszarach górskich, które prowadzą swoja działalność zazwyczaj przez cały rok, dobrze urządzone i przygotowane do przyjęcia i obsługi turysty, zapewniając zarówno nocleg jak i wyżywienie;

 schroniska – hotele, które posiadają dużą ilość miejsc noclegowych. Charakteryzują się łatwym dostępem, zazwyczaj posiadającym możliwość bezpośredniego dojazdu, np. Górski Hotel na Kalatówkach w polskich Tatrach, Górski Hotel Śląski Dom (Sliezsky dom) w Dolinie Wielickiej (Velická dolina) po słowackiej stronie Tatr;

– szałasy, wiaty, pasterskie „bacówki”, bufety górskie, gdzie można otrzymać schronienie, a w niektórych posiłek i napoje np. Rusinowa Polana, Dolna Kościeliska, Chochołowska, Jaworzynki, Olczyska;

– górskie koleby skalne, niezagospodarowane schrony oraz wnęki pod dużą skałą lub skałami, gdzie można się schronić przed deszczem lub przenocować. Często takie naturalne koleby zostały ulepszone przez dobudowanie murków z kamieni, zatkanie szczelin kamieniami, wyrównanie podłoża do spania. Bardzo popularne wśród taterników, zwłaszcza w okresie kiedy nie było jeszcze zagospodarowanych schronisk. Niektóre koleby mają swoje nazwy i opisane są w przewodnikach taternickich. Wiele koleb zostało celowo zniszczonych w celu udaremnienia biwakowania przez turystów, bowiem zarówno w polskich jak i słowackich Tatrach noclegi (biwaki) poza wyznaczonymi do tego celu miejscami są prawnie (regulaminy parków narodowych) zabronione.

Nim powstały pierwsze schroniska górskie, zdobywcy Tatr nocowali albo pod gołym niebem np. słynne podróże doktora Tytusa Chałubińskiego ze swoimi gośćmi, którym towarzyszył orszak zakopiańskich przewodników i tragarzy lub we wspomnianych kolebach skalnych, które dawały schronienie przed dokuczliwymi warunkami atmosferycznymi.

W miarę upływu czasu, zaistniała potrzeba budowy czegoś, co by dawało turystom możliwość schronienia w przypadku nagłego załamania się pogody, czy noclegu w przypadku braku sił do dalszego marszu lub zejścia w dół. Tak narodziła się idea budowy górskich schronisk, od najbardziej prymitywnych schronów, przez małe, kilku izbowe budynki do całkiem dużych, wygodnych hoteli. Niektóre z nich przetrwały do dziś, wiele z nich uległo zniszczeniu, niektóre zostały odbudowane, inne rozbudowane (przebudowane), a jeszcze inne postawione od nowa.

Pierwsze znane w Tatrach „schronisko” powstało jako mała chatka do zabezpieczenia projektowanej wycieczki na Krywań arcyksięcia Józefa, palatyna węgierskiego na Polanie Krywańskiej (Krivánskapol’ana) w 1806 roku.

Najstarszy z istniejących do dziś w Tatrach schronów turystycznych to Rainerowa Chatka (Rainerova chata, utulina), nieduży kamienny budynek kryty gontem, który znajduje się na Staroleśnej Polanie (Starolesnianska pol’ana). Został zbudowany dla gości zwiedzających wodospady na górskim potoku Zimna Woda.
Aktualnie sieć schronisk turystycznych w Tatrach jest w stanie zapewnić turyście zarówno możliwość odpoczynku na trasie, noclegu jak i wyżywienie. Naturalnie w obliczu masowej liczby turystów, dużej liczby taterników, grotołazów itp. należy się liczyć z brakiem miejsca zarówno w wybranym (planowanym) terminie jak również po przyjściu do schroniska w danym dniu. Stąd nasza dobra rada – w przypadku planowania wyprawy z uwzględnieniem noclegu – rezerwuj miejsce na długo przed planowanym przybyciem, tak po polskiej jak i słowackiej stronie Tatr.
>>>więcej informacji o rezerwacji miejsc noclegów https://zaklepschronisko.pl/    

Obecnie do dyspozycji jest:
– 8 schronisk w polskich Tatrach, po 4 w Tatrach Wysokich i Tatrach Zachodnich, które są dostępne przez cały rok;
– 15 schronisk w słowackich Tatrach, 10 w Tatrach Wysokich, 5 w Tatrach Zachodnich i  Bielskich. Wszystkie schroniska są dostępne przez cały rok, za wyjątkiem Chaty pod Rysami, które jest czynne od 15.06 do 31.10 oraz schronisko pod Szarotką (Chata Plesnivec) może być poza sezonem czynne wyłącznie w weekendy (najlepiej wcześniej sprawdzić telefonicznie);

 Ponadto po stronie polskiej jak i słowackiej są dostępne schrony, wiaty, „bacówki” i szałasy oraz bufety górskie:
– herbaciarnia na Polanie Strążyskiej;
– „bacówka” na Rusinowej Polanie;
– sanktuarium Matki Boskiej Królowej Tatr na Wiktorówkach;
– restauracja i kawiarnia na Kasprowym Wierchu – górna stacja kolejki;
– restauracja, kawiarnia i hotel przy Łomnickim Stawie (Skalnaté pleso);
„bufet rohacki” w Dolinie Rohackiej (Rohačska dolina). 
 
To już historia:
Pisząc o schroniskach wspomnieliśmy o tych, które na przestrzeni wieków istniały, a obecnie pozostały po nich tylko wspomnienia, archiwalne zdjęcia lub resztki fundamentów. Przypomnijmy kilka z nich by mieć świadomość jak Tatry kiedyś były zagospodarowywane turystycznie.

Tatry polskie:
– Dolina Gąsienicowa – nad brzegiem Zielonego Stawu Gąsienicowego stał od roku 1896 drewniany schron Towarzystwa Tatrzańskiego, w 1907 roku zniszczony przez śniegi;
– Krzyżne – stała tutaj „prawdziwie alpejska chatka”, kamienna chatka zbudowana przez Towarzystwo Tatrzańskie, służyła turystom w latach 1880 – 1915;
– Dolna Gąsienicowa – nad brzegiem Czarnego Stawu Gąsienicowego stało w latach 1884 – 1920 (strawione przez pożar), dwuizbowe, prymitywne schronisko górskie z bufetem;
– Dolina Chochołowska – dawne schronisko Blaszyńskich, powstałe z inicjatywy rodziny Blaszyńskich, zniszczone w czasie wojny, z uporem odbudowane po wojnie w 1946 – budynek stoi do dziś. Oferowało ono turystom miejsca noclegowe i kuchnię. Funkcjonowało do 1974. Po zamknięciu schroniska ówczesne władze wykupiły je od właścicieli i przekazały dla TPN.
– Dolna Kościeliska – Polana Pisana, stało tu kiedyś schronisko, wybudowane w 1935 roku, służyło jako bufet. W czasie II wojny światowej spłonęło, odbudowane po wojnie w 1946 roku, w nieco innym miejscu, większe, mieściło bufet oraz punkt GOPR. Po przejęciu przez TPN z  powodu potrzeby ciągłych remontów zostało przeznaczone do rozbiórki. Wówczas to zgłosiła się ekipa filmu „Trójkąt Bermudzki”, prosząc o zgodę na wysadzenie budynku w powietrze. Pomimo wszelkich kontrowersji co do tego pomysłu, szkodliwości dla przyrody, spotkał się jednak z aprobatą ówczesnych władz parku (względy finansowe), bufet wysadzono w powietrze 5 sierpnia 1987 roku.

Tatry słowackie:
– Važecka Chata (schronisko Ważeckie) w drodze na Krywań, spłonęło w 1999 roku, próby i plany jego odbudowy do dziś nie dały żadnych rezultatów;
– Kežmarska Chata (schronisko Kieżmarskie) nad brzegiem Białego Stawu w Dolinie Kieżmarskiej, funkcjonowało w latach 1942-1947, spłonęło 7.10.1974 roku;
– Chata Kamzik (schronisko pod Kozicą) na Staroleśnej Polanie (Starolesnianska pol’ana lub Pol’ana Kamzik) duże schronisko turystyczne zbudowane w 1884 roku, rozebrane w 1980 roku;
– Ťatliakova Chata w Dolinie Rohackiej, której początki sięgają 1861 roku, przebudowywane, odbudowywane po różnych zniszczeniach, pochłonięte przez pożar 28.05.1963 roku. Ocalała tylko piętrowa narciarnia przy schronisku, w której od 1971 roku mieści się Rohacki Bufet;
– Schronisko Furkotne (Furkotská chata), drewniane schronisko u wylotu Doliny Furkotnej, oddane do dyspozycji turystów w 1937 roku. Schronisko oferowało 20 miejsc noclegowych, posiadało własną turbinę prądotwórczą, upaństwowione w 1951 roku, spłonęło w 1956 roku.

Skoro jesteśmy przy schroniskach to warto jeszcze wspomnieć o tym jak te schroniska są zaopatrywane. Po polskiej stronie Tatr zaopatrzenie w produkty i wszystkie inne niezbędne materiały dociera w sposób mechaniczny, pojazdem, kolejką czy wyciągiem. Natomiast po stronie słowackiej, niektóre schroniska ze względu na wysokie położenie zaopatrywane są za pomocą ludzkich nóg i mięśni. Tatrzańscy tragarze zwani nosiczami dostarczają w specjalnie do tego celu przystosowanych nosidłach wszystkie niezbędne przedmioty do zapewnienia funkcjonowania schroniska, od produktów spożywczych, przez paliwo płynne lub gazowe, po opał i materiały budowlane. Są to schroniska Zamkowskiego, Téryego, Zbójnickie i Chata pod Rysami.
>>>więcej informacji o tatrzańskich tragarzach, zakładka: „Tatry Słowackie – Ważne informację, Mapy” – Tatrzańscy tragarze 

Więcej informacji na temat poszczególnych schronisk, ich historii i teraźniejszości (adresy, telefony) publikujemy w zakładkach „Tatry Polskie – Schroniska” oraz „Tatry Słowackie – Schroniska”.
Znajdziesz tam również zdjęcia wykonane przez nas oraz to co jest najważniejsze dla prawdziwego turysty – pieczątki poszczególnych schronisk, zarówno te starsze jak i nowe, którymi potwierdzaliśmy nasz każdorazowy w nich pobyt.

 

Materiały źródłowe:
Literatura naukowa, popularno-naukowa, przewodniki:
1. Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski, Adam Piechowski, Grażyna Żurawska „Bedeker Tatrzański”, pod redakcją Ryszarda Jakubowskiego, wydanie I, wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
2. Edward Moskała „Tatry Polskie w panoramach – Tatry Wysokie”, wyd. II, wyd. Wydawnictwo PTTK „KRAJ”, Kraków 1985.
3. Janusz Konieczniak, „Encyklopedia Schronisk Tatrzańskich”, wyd. II, Oficyna Wydawnicza „Wichry”, Kraków 2015.
4. Józef Nyka „Tatry Polskie” – przewodnik, wydanie XX, wyd. Trawers, Latchorzew 2016.
5. Józef Nyka „Tatry Słowackie” – przewodnik, wydanie X, wyd. Trawers, Latchorzew 2015.

Literatura piękna, faktu, wspomnienia:
1. Stanisław Zieliński, „W stronę Pysznej”, Warszawa 1973.
2. Wawżyniec Żuławski „Sygnały ze skalnych ścian, Tragedie Tatrzańskie, Wędrówki alpejskie, Skalne lato”, Warszawa 1967.

Mapy:
1. „Praktyczny atlas Tatr Polskich i Słowackich”, wydanie I, wyd. ZK Sygnatura, Warszawa-Zielona Góra-Zakopane 2005/2006.
2. „Szlaki turystyczne Tatr Polskich”, schematy z podanymi czasami przejścia, wyd. Nefryt, Szczecin 1998.
3. Szlaki turystyczne Tatr Słowackich”, schematy z podanymi czasami przejścia, wyd. Nefryt, Szczecin 1999.

Czasopisma:
1. „npm” – Magazyn Turystyki Górskiej, wyd. Dom Wydawniczy Kruszona, Poznań.
2. „Tatry” – kwartalnik, wyd. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane.

Strony Internetowe:
https://tpn.pl/
https://www.topr.pl/
https://www.zakopane.pl/
https://portaltatrzanski.com/
https://natatry.pl/
https://www.zol.pl/webcam/
https://goryiludzie.pl/
https://eurogory.com/mapy_gorskie_online.php

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *