Schronisko turystyczne to budynek, którego zadaniem jest świadczenie usług turystycznych polegających na udostępnianiu miejsca służącego do wypoczynku lub schronienia, noclegu, gastronomii, wypożyczeniu (przechowaniu) sprzętu turystycznego itp.
Najczęściej spotykane są schroniska górskie, które świadczą usługi dla potrzeb ruchu turystycznego. W schroniskach takich, zazwyczaj znajdują się pokoje od 2-osobowych, aż po 16-osobowe.
Standard i wyposażenie schronisk wciąż się zmienia, a to za sprawą coraz bardziej wymagających turystów, których to wymagania i oczekiwania coraz bardziej wypaczają istotę prawdziwego górskiego schroniska. Wystarczy zajrzeć do literatury opisującej podboje Tatr w okresie XIX i XX wieku, aby przekonać się o tej ewolucji – nie wiemy czy tak do końca w słusznym kierunku? Przecież bez internetu, bez luksusowej jedynki, czy dwójki z pełnym węzłem sanitarnym, TV SAT i innymi gadżetami XXI wieku, da się przeżyć nawet kilka dni w górach. Podnoszenie wciąż standardu schronisk nie tylko wypacza ich pierwotny charakter i przeznaczenie, ale prowadzi do permanentnego wzrost cen ich usług. A miało być tanio i przytulnie ze specyficzną atmosferą w tle.
Jedynie jeszcze w polskich schroniskach można liczyć na tani (lub czasami darmowy) wrzątek do zaparzenia kawy czy herbaty. Tutaj też można znaleźć jeszcze tzw. kuchnie turystyczne gdzie istnieją warunki do samodzielnego przygotowania posiłku – jak na prawdziwe schronisko przystało. Nie jest to oczywiście standard, więc nie spodziewaj się, iż wszędzie znajdziesz takie miejsce i darmowy wrzątek.
Pewnym jest natomiast fakt, że po stronie słowackiej w schroniskach takich miejsc już nie ma, a samego wrzątku też jest trudno zakupić – o tym warto wiedzieć.
Ogólnie rzecz biorąc, schronisko to sposób na tani nocleg, zwłaszcza jeżeli planujesz dłuższą wędrówkę po górskich szlakach. Ponadto ilość schronisk i miejsc noclegowych wpływa korzystnie na rozwój turystyki w danym regionie.
Wyróżnić można kilka kategorii schronisk:
– schroniska górskie, położone w pobliżu szlaków turystycznych na obszarach górskich, które prowadzą swoja działalność zazwyczaj przez cały rok, dobrze urządzone i przygotowane do przyjęcia i obsługi turysty, zapewniając zarówno nocleg jak i wyżywienie;
– schroniska – hotele, które posiadają dużą ilość miejsc noclegowych. Charakteryzują się łatwym dostępem, zazwyczaj posiadającym możliwość bezpośredniego dojazdu, np. Górski Hotel na Kalatówkach w polskich Tatrach, Górski Hotel Śląski Dom (Sliezsky dom) w Dolinie Wielickiej (Velická dolina) po słowackiej stronie Tatr;
– szałasy, wiaty, pasterskie „bacówki”, bufety górskie, gdzie można otrzymać schronienie, a w niektórych posiłek i napoje np. Rusinowa Polana, Dolna Kościeliska, Chochołowska, Jaworzynki, Olczyska;
– górskie koleby skalne, niezagospodarowane schrony oraz wnęki pod dużą skałą lub skałami, gdzie można się schronić przed deszczem lub przenocować. Często takie naturalne koleby zostały ulepszone przez dobudowanie murków z kamieni, zatkanie szczelin kamieniami, wyrównanie podłoża do spania. Bardzo popularne wśród taterników, zwłaszcza w okresie kiedy nie było jeszcze zagospodarowanych schronisk. Niektóre koleby mają swoje nazwy i opisane są w przewodnikach taternickich. Wiele koleb zostało celowo zniszczonych w celu udaremnienia biwakowania przez turystów, bowiem zarówno w polskich jak i słowackich Tatrach noclegi (biwaki) poza wyznaczonymi do tego celu miejscami są prawnie (regulaminy parków narodowych) zabronione.
Nim powstały pierwsze schroniska górskie, zdobywcy Tatr nocowali albo pod gołym niebem np. słynne podróże doktora Tytusa Chałubińskiego ze swoimi gośćmi, którym towarzyszył orszak zakopiańskich przewodników i tragarzy lub we wspomnianych kolebach skalnych, które dawały schronienie przed dokuczliwymi warunkami atmosferycznymi.
