W całych Tatrach znajduje się około 200 stawów, a po stronie słowackiej ponad 150. Najwięcej stawów znajduje się w Tatrach Wysokich. Największy i najgłębszy staw po słowackiej stronie to Wielki Hińczowy Staw (Vel’ké Hincovo pleso): pow. 20 ha, maksymalna głębokość 53,7 m. Staw leży na wysokości 1946 m n.p.m. w Dolinie Hińczowej, u stóp Mięguszowieckich Szczytów, które malowniczo odbijają się w jego tafli.
Wszystkie stawy poza jednym są pochodzenia lodowcowego. Choć lodowców już nie ma, temperatura wody w tatrzańskich stawach wynosi zaledwie od 4 do 14 stopni. Pokrywa lodowa na stawach utrzymuje się bardzo długo, a czasem pojawia się już we wrześniu. Lodowy Staw, który położony jest na wysokości 2130 m n.p.m. zdarza się, że nie odmarza przez kilka lat.
Niska temperatura wody powoduje, że roślinność stawów jest bardzo uboga. Występuje w nich zaledwie kilkanaście gatunków fitoplanktonu. W kilku stawach żyją ryby, głównie pstrągi.
Wody stawów mienią się wieloma kolorami. Są błękitne, turkusowe, szafirowe, zielone a nawet czerwone.
Ważne:
Ponieważ po słowackiej stronie Tatr znajduje się dużo więcej stawów niż po polskiej, do których można dotrzeć znakowanymi szlakami turystycznymi musieliśmy przyjąć pewną chronologię ich prezentacji.
Opisujemy tatrzańskie słowackie stawy od południowego-wschodu kierując się na południowy-zachód. A w dalszej części stawy od północnego-wschodu do północnego-zachodu. Ma to na celu ułatwić przyszłemu, „naszemu” czytelnikowi orientację w planowaniu poszczególnych tras.
WIELKI BIAŁY STAW (Vel’ké Biele pleso) i Dolina Białych Stawów (Dolina Bielych plies)
Dojście:
– I wariant: z przystanku autobusowego SAD Biała Woda (Biela Voda) początkowo żółtym, a następnie niebieskim szlakiem – 2 ¾ godz.
– II wariant: z przystanku autobusowego SAD Biała Woda (Biela Voda) przejście do Zielonego Stawu Kieżmarskiego, szlak żółty – 2 ¾ godz. Następnie szlakiem czerwonym (odcinek Tatrzańskiej Magistrali) – ⅔ godz. Razem – 3 ½ godz. (wariant przez nas polecany).
Wielki Biały Staw znajduje się w dolinie Białych Stawów, która stanowi jedno z górnych odgałęzień Doliny Kieżmarskiej. Jest największym stawem w tej dolinie. Położone na wysokości 1615 m n.p.m., powierzchnia 0,97 ha, głębokość zaledwie 0,8 m.
Od wschodu nad stawem góruje Jagnięcy Szczyt. Z stawu wypływa Biały Potok Kieżmarski. Wielki Biały Staw otoczony jest osadami morenowymi.
Okolice stawu były przez wiele lat zagospodarowane. W 1896 roku czeska firma uruchomiła tu fabryczkę olejków z pędów kosówki i limby, używanych jako składników do kąpieli i perfum. Działalność ta przyczyniała się do wyniszczenia dużych połaci roślinności.
W 1922 z inicjatywy ówczesnego, czeskiego generała, żołnierze armii czechosłowackiej wybudowali małe schronisko. Od nazwiska inicjatora nazwano ją Vortubova chata. W 1924 roku schronisko zostało przejęte przez działaczy czechosłowackiego towarzystwa turystycznego (KČST). W 1942 roku chata została rozebrana, a w to miejsce wybudowano nowe Schronisko Kieżmarskie (Kežmarska chata).
W rejonie stawu zaczyna się (kończy) czerwony szlak turystyczny zwany „Tatrzańską Magistralą”
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Szlaki Turystyczne”, Tatrzańska magistrala, opis część II
W dolinie Białych Stawów znajduje się jeszcze wiele innych, mniejszych stawków. Drugim co do wielkości jest Stręgacznik (Trojrohé pleso) – staw o trzech rogach. Równie płytki jak Wielki Staw, ulega z roku na rok powolnemu zatorfieniu.
ZIELONY STAW KIEŻMARSKI (Zelenépleso Kežmarské)
Dojście:
Z przystanku autobusowego SAD Biała Woda (Biela Voda) żółtym szlakiem – 2 ¾ godz.
Staw znajduje się w Dolinie Zielonej Kieżmarskiej (Dolina Zeleného plesa). Położony jest na wysokości 1546 m n.p.m. Po podniesieniu poziomu wody w 1895 roku powiększył się o 1/3 i liczy 1,79 ha powierzchni oraz 4,5 m głębokości. Z jego dna wywierają pod ciśnieniem źródła widoczne jako turkusowe plamy, które już w XVIII wieku intrygowały turystów. Stąd jego nazwa „Zielony”, bo faktycznie jak się patrzy na staw z góry lub z boku to barwa wody jest wyraźnie zielona lub turkusowa.
Ludowe podania głoszą, że kolor ten pochodzi od legendarnego karbunkułu (rubin), który spadł do stawu z wierzchołka Jastrzębiej Turni, a wraz z nim syn hrabiego Tökölyego, który chciał go zdobyć. Natomiast Stanisław Staszic tłumaczył kolor stawu odbiciem w wodzie skał pokrytych mchem.
Otoczenie stawu należy do jednych z bardziej atrakcyjnych widokowo. Dokoła widać tatrzańskie szczyty: Jastrzębią Turnię, Kołowy Szczyt, Czarny Szczyt, Baranie Rogi, Durny Szczyt. Najbardziej imponująco wygląda stąd Mały Kieżmarski Szczyt ze swoją północną ścianą, którą „przecina” sieć dróg taternickich o najwyższym stopniu trudności.
Nad brzegiem stawu stoi schronisko nazywane Chatą przy Zielonym Stawie Kieżmarskim.
>>>więcej informacji o schronisku, zakładka: „Tatry Słowackie – Schroniska”, Schronisko przy Zielonym Stawie KieżmarskimI
W tym rejonie znajdują się jeszcze inne mniejsze stawy, które możemy obserwować ze szlaków. Idąc stąd żółtym szlakiem na Jagnięcy Szczyt w Dolinie Jagnięcej (Červená dolina), widać Czerwony Stawek (Červené pleso) oraz Modry Stawek (Belasé pleso). Natomiast idąc czerwonym szlakiem „Tatrzańska Magistrala” do Doliny Łomnickiej (Skalnatá dolina) przez Rakuską Przełączkę Wyżnią (sedlo pod Svišt’ovkou) mijamy z prawej strony, u podnóży Kieżmarskiego Szczytu Czarny Staw Kieżmarski (Čierne pleso).
ŁOMNICKI STAW (Skalnaté pleso)
Dojście:
Z Tatrzańskiej Łomnicy pieszo, zielony szlak – 3 godz. lub można wjechać kolejką gondolową.
Bardzo dogodnym i urozmaiconym wariantem jest wycieczka na Łomnicką Przełęcz
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Szlaki Turystyczne”, Łomnicka Przełęcz – Łomnicka Grań
Łomnicki Staw znajduje się w Dolinie Łomnickiej (Skalnatá dolina), na wysokości 1751 m n.p.m. Niektóre źródła podają nazwę Kamienny Staw. Podczas badań w roku 1935 staw miał 0,46 ha powierzchni i 1,9 m głębokości. Kiedy w 1937 roku na jego wypływie postawiono zaporę, zwiększono powierzchnię do 1,25 ha i głębokość do 4 m. Jednak podczas robót budowlach stacji kolejki linowej na Łomnicę oraz hotelu Encián staw uległ degradacji i częściowemu osuszeniu. Próbowano za wszelką cenę utrzymać wodę w stawie, uszczelniano dno itp.
Dawniej wokół stawu musiał panować idealny spokój. Świadczy o tym choćby inna nazwa stawu – Kozi Staw, ze względu na liczne stada kozic. Dawna literatura wspomina również i to, że w żadnej dolinie nie było takich gromad świstaków jak w tej właśnie.
Rejon stawu był znany turystom już od początku XVIII wieku. Pojawienie się pierwszego schroniska w tym rejonie, Łomnickie Schronisko (Skalnatá chata) zwiększyło popularność tego miejsca.
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Schroniska”, Skalniata chata
W 1894 roku doprowadzono tu szlak turystyczny. W latach 1936-38 zbudowano kolejkę linową z Tatrzańskiej Łomnicy oraz kolejkę linową na Łomnicę. Budynek stacji mieści hotel i restaurację. W latach 1940-43 kilkaset metrów od stawu na wschód wybudowano duże obserwatorium astronomiczne. W 1959 roku uruchomiono wyciąg krzesełkowy na Wielką Łomnicką Basztę, przebudowany w 1978 roku. W latach 1963-65 przez dolinę poprowadzono napowietrzną linię wysokiego napięcia na Łomnicę. W okresie 1967-73 zbudowano nową, gondolową kolejkę linową z Tatrzańskiej Łomnicy, która została ponownie przebudowana i oddana do użytku w sezonie zimowym 2013 roku.
Dookoła stawu zbudowano szlak o charakterze ścieżki dydaktycznej – długość 1 km, czas przejścia – ¼ godz.
SPISKIE STAWY w Dolinie Pięciu Stawów Spiskich
Dojście:
Ze Starego Smokowca zielonym szlakiem na Siodełko (Hrebienok) – ¾ godz., skąd czerwonym szlakiem odcinek Tatrzańskiej Magistrali przez Polanę Staroleśną (Pol’ana Kamzik) do Schroniska Zamkowskiego (Zamkovskeho chata) – 1 godz. i dalej zielonym szlakiem Doliną Zimnej Wody (Malá Studená dolina) do Doliny Pięciu Stawów Spiskich – 1 ⅔ godz.
Można wjechać kolejką szynową ze Starego Smokowca na Siodełko i przejść zielonym szlakiem obok Wodospadów Zimnej Wody na Polanę Staroleśną i dalej szlakiem czerwonym i zielonym jak powyżej.
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Ważne informacje, mapy”, Kolejki i wyciągi
W Dolinie Pięciu Stawów Spiskich znajduje się sześć zbiorników wodnych, które najczęściej występują pod wspólną nazwą Spiskie Stawy (Pät’ spišských plies). Są to:
– Niżni Staw Spiski (słow. Nižné Spišské pleso, 2000 m n.p.m.)
– Mały Staw Spiski (słow. Malé Spišské pleso, 2000 m n.p.m.)
– Pośredni Staw Spiski (Prostredné Spišské pleso, 2013 m n.p.m.)
– Wielki Staw Spiski (Veľké Spišské pleso, 2014 m n.p.m.)
– Zadni Staw Spiski (Vyšné Spišské pleso, 2022 m n.p.m.)
– Barani Stawek Spiski (Baranie pliesko, 2207 m n.p.m.) – często wysychający.
Najniżej, na wysokości 2000 m n.p.m. leżą dwa stawy Mały Staw Spiski (Malé spišskie pleso) i Niżni Staw Spiski (Nižné spišskie pleso), najbardziej wysunięty na południe. Kolejny staw to Pośredni Staw Spiski (Prostredné spišskie pleso), położony na północny-zachód od Schroniska Téryego. Jego wody uzupełnia Wielki Staw Spiski (Vel’ké spišskie pleso), największy i najgłębszy ze stawów, 3,48 ha powierzchni i 10 m głębokości. Najdalej na północnym-wschodzie doliny leży Zadni (albo) Wyżni Staw Spiski (Vyšne spišskie pleso), najpłytsze spośród wszystkich stawów. Szósty stawek położony jest u podnóża południowej ściany Baranich Rogów to Barani Stawek (Baranie pliesko) na wysokości 2207 m n.p.m. Jest to najwyżej położony staw w Tatrach lecz ze względu na częstą niestałość wody, nie zawsze jest klasyfikowany.
W Dolinie Pięciu Stawów Spiskich znajduje się Schronisko Téryego. Położone jest ono na wysokości 2015 m n.p.m. – jest to najwyżej położone schronisko w Tatrach czynne przez cały rok.
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Schroniska”, Schronisko Téryego
Otoczenie doliny i schroniska oraz spiskie Stawy to widok imponujący. Głównym akcentem tej panoramy są wierzchołki Pośredniej Grani (Prostredný hrot), Łomnicy i Durnego Szczytu (Pyšny štít).
STAWY W DOLINIE STAROLEŚNEJ (Vel’ká Studená dolina)
Dojście:
Ze Starego Smokowca zielonym szlakiem na Siodełko (Hrebienok) – ¾ godz., skąd czerwonym szlakiem – odcinek Tatrzańskiej Magistrali na Polanę Staroleśną (Pol’ana Kamzik) – ¼ godz. i dalej niebieskim szlakiem do Doliny Staroleśnej do Schroniska Zbójnickiego – 2 ¼ godz..
Można wjechać kolejką szynową ze Starego Smokowca na Siodełko i przejść zielonym szlakiem obok Wodospadów Zimnej Wody, na Polanę Staroleśną i dalej szlakiem niebieskim jak powyżej.
W Dolinie Staroleśnej w jej górnych partiach znajduje się aż 27 różnej wielkości stawów. Fakt ten stawia ją na pierwszym miejscu, przed Doliną Gąsienicową wśród tatrzańskich dolin.
Opis skupimy wyłącznie na tych stawach, do których możemy dotrzeć pieszym szlakiem lub które widać bezpośrednio ze szlaku.
Pierwszym stawem, które mijamy w drodze do doliny jest Warzęchowy Staw (Vareškové pleso). Położony na wysokości 1834 m n.p.m., ma 0,31 ha powierzchni i 2,3 m głębokości. Kolejny staw, który zaobserwujemy po lewej stronie to Długi Staw (Staroleśny) (Dlhé pleso). Znacznie większe od poprzedniego, jego powierzchnia 1,11 ha, głębokość 6,8 lub 7,2 m. Staw jest jednak narażony na zasypywanie przez piargi.
Pozostałe stawy i stawki możemy zaobserwować ze szlaków, które prowadzą z doliny Staroleśnej do sąsiednich dolin.. Żółty szlak prowadzi przez Czerwoną Ławkę (Prečne sedlo) do Doliny Pięciu Stawów Spiskich (Kotlina Piatich spišských). Po drodze na tym szlaku możemy podziwiać Harnarskie Stawy, które tworzą grupę pięciu stawków, słowackie źródła nazywają je Sesterské plesa (Siostrzane Stawy). Poniżej przełęczy Czerwona Ławka znajdują się Strzeleckie Stawy (Strelecké plesa).
Natomiast ze szlaku niebieskiego, który prowadzi stąd na przełęcz Rohatka (Prielom), można podziwiać kolejne stawy, Zbójnickie Stawy, które tworzą grupę trzech lub czterech stawów. W oddali widać trzy stawki, które tworzą Puste Stawy (Pusté plesa).
W Dolinie Staroleśnej (Vel’ka Studená Dolina) na wysokości ok. 1960 m n.p.m.znajduje się schronisko Zbójnickie (zbójnicka chata). Ciekawostką jest, że w rejonie schroniska notowane są najwyższe opady w Tatrach – 2500 mm w ciągu roku. Schronisko zaopatrywane jest przez nosiczów przez cały rok. W wyjątkowych przypadkach (ciężki ładunek) wykorzystywany jest helikopter.
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Schroniska”, Schronisko Zbójnickie
WIELICKI STAW (Velické pleso)
Dojście:
Z Tatrzańskiej Polanki, stacja kolejki TEŻ, zielonym szlakiem – 1 ¾ godz. lub ze Starego Smokowca żółtym szlakiem – na Polanę Wielicką (Velická pol’ana) – 2 godz. i dalej zielony szlak do stawu – ¼ godz.
Staw leży w Dolinie Wileckiej na wysokości 1663 m n.p.m., według pomiarów pracowników TANAP- u z lat 60. XX w. ma 2,24 ha powierzchni, wymiary 350 × 90 m i ok. 4,5 m głębokości. Jest największym stawem tej Doliny.
Oprócz Wielickiego Stawu w dolinie Wielickiej znajdują się inne mniejsze stawy, takie jak: Długi Staw Wilecki, Kwietnicowy Staw, Górne Kwietnicowe Stawki i Wielickie Oka.
Powyżej północnego brzegu Wielickiego Stawu znajduje się Wielicka Siklawa, której wody tworzą Wielicki Potok spadający z wysokiego progu doliny.
Otoczenie stawu jest imponujące. Przede wszystkim staw znajduje się u podnóża masywu Gierlacha od zachodu. Od wschodu otoczony granią Wielickich Granatów.
Nad południowo-zachodnim brzegiem stoi hotel górski „Śląski Dom” wybudowany w latach 1966–1968 na miejscu dawnego schroniska. Architektura hotelu mocno odbiega od górskiego stylu. Zdania w tym zakresie są jednak mocno podzielone.
Nad brzegiem stawu w specjalnie na ten cel zbudowanej altance 3 czerwca 1995 podczas pielgrzymki na Słowację modlił się papież Jan Paweł II.
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Schroniska”, Schronisko Wileckie – Śląski Dom
Wielicki Staw jest stawem polodowcowym zamkniętym od południowej strony niedużą moreną. Jego dno jest spłaszczone w wyniku erozji.
Rejon stawu to ważny węzeł szlaków turystycznych. Stąd rozpoczynamy wyprawę zielonym szlakiem na Polski Grzebień i Małą Wysoką.
BATYŻOWIECKI STAW (Batizovské pleso)
Dojście:
Bezpośrednio z miejscowości Wyżne Hagi (Vyšné Hágy), żółtym szlakiem, który łączy się z Tatrzańską Magistralą nieco na południowy zachód od stawu – 2 ½ godz..
Batyżowiecki Staw znajduje się na południowym skraju górnej części Doliny Batyżowieckiej. Położony na wysokości 1884 m n.p.m., powierzchnia 2,78 ha, głębokość 11,2 m . Według pomiarów pracowników TANAP-u z lat 1961–67 ma powierzchnię 3,48 ha, wymiary 288 × 160 m i głębokość ok. 8,7 m.
Jest to staw polodowcowy o półksiężycowatym kształcie, zamknięty potężnym i typowym ryglem skalnym o wysokości 11 m. To właśnie z tego rygla podziwiamy najpiękniejsze panoramy.
Z lewej wspaniałe filary Kończystej, z prawej ściany Gierlacha, na wprost Batyżowiecki Szczyt, niżej Kościółek (Kostolík), a na lewo od niego Kaczy i Zmarzły Szczyt.
Ze stawu wypływa Batyżowiecki Potok (Batizovský potok), który spadając ze skalnego progu tworzy liczne kaskady (Batizovské vodopády).
Wokół stawu widać wydeptane przez taterników ścieżki. Tędy prowadzi szlak na Gierlach przez tzw. Batyżowiecką Próbę – przejście wyłącznie z uprawnionym przewodnikiem.
Obok stawu na głazie umieszczono tabliczkę upamiętniająca doktora Ernsta Gottlieba, który zginął na pobliskiej Kończystej.
Południowym brzegiem stawu prowadzi czerwony szlak „Tatrzańska Magistrala”, która łączy tym odcinkiem schronisko „Śląski Dom” w Dolinie Wielickiej (Velická dolina) ze schroniskami nad Popradzkim Stawem (Popradské pleso) w Dolinie Mięguszowieckiej (Mengusovská dolina). Dlatego też najlepiej odwiedzić ten rejon planując przejście części Tatrzańskiej Magistrali.
Na całym szlaku i wokół stawu panuje spokój i cisza. Idealne miejsce do odpoczynku i osobistych przemyśleń.
POPRADZKI STAW (Popradské pleso)
Dojście:
– I wariant: z przystanku kolejki TEŻ Poradské pleso, szlak niebieski – 1 ¼ godz.
– II wariant: z dworca kolejki TEŻ Szczyrskie Jezioro (Strbské pleso), szlak czerwony – 1 ⅓ godz..
Popradzki Staw znajduje się w Dolinie Mięguszowieckiej. Położony na wysokości 1494 m n.p.m., powierzchnia 6,26 ha, głębokość 16,6 m.
Woda w stawie ma barwę żółto-zieloną i jest mało przeźroczysta. Mimo, że położone jest 100 m wyżej niż Morskie Oko odznacza się znacznie obfitszym planktonem, a ryby w nim występujące są znacznie większe. Ma na to wpływ południowa wystawa stawu. Dawniej Popradzki Staw nazywany był Małym Rybim Stawem.
Przed I wojną światową lód ze stawu wywożono do Wiednia dla kuchni cesarskiej.
Do stawu wpływa Zmarzły Potok (Ľadový potok). Nadmiar wody wypływa przez potok Krupa, który łączy się w dolnej części doliny z Mięguszowieckim Potokiem i daje początek rzece Poprad.
Nad brzegiem stawu znajdują się obecnie dwa schroniska. Jedno o charakterze górskiego hotelu Chata przy Popradzkim Stawie. Drugie schronisko, noszące historyczną nazwę Bélí Majlátha, otwarte w lutym 2011 roku.
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Schroniska”, Schronisko przy Popradzkim Stawie
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Schroniska”, Schronisko Majlátha
Popradzki Staw należy do miejsc jednych z najliczniej odwiedzanych po słowackiej stronie Tatr. Umożliwia to łatwy i wygony dostęp ale nie tylko. W rejonie stawu znajduje się ważny węzeł szlaków turystycznych m in. na Rysy, Koprowski Szczyt (Kôprovský štít) – 2367 m n.p.m.
W rejonie stawu znajduje się jedyny w swoim rodzaju Tatrzański Cmentarz Symboliczny (Tatranský symbolický čintorín), do którego można dojść żółtym szlakiem – ⅓ godz.
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Ciekawe miejsca”, Symboliczny Cmentarz Ofiar Gór pod Osterwą
ŻABIE STAWY (Žabie plesa)
Dojście:
– I wariant: z przystanku kolejki TEŻ Poradské pleso, do Popradzkiego Stawu, szlak niebieski – 1 ¼ godz. dalej również szlak niebieski – ½ godz. do rozdroża nad Żabim Potokiem, skąd w prawo, szlak czerwony – ¾ godz.
– II wariant: z dworca kolejki TEŻ Szczyrskie Jezioro (Strbské pleso) do Popradzkiego Stawu, szlak czerwony – 1 ⅓ godz. dalej szlak niebieski – ½ godz. do rozdroża nad Żabim Potokiem, skąd w prawo, szlak czerwony – ¾ godz..
Zabie Stawy położone są w Dolinie Żabiej Mięguszowieckiej, która stanowi piętro Doliny Mięguszowieckiej. W sumie w dolinie znajdują się trzy stawy.
Największy z nich to Wielki Żabi Staw Mięguszowiecki (Vel’ke Žabie pleso Mendusovské). Położone na wysokości 1921 m n.p.m. Powierzchnia 2,26 ha, głębokość 7 m. Przy wschodnim brzegu stawu znajduje się wielki odłam skalny, którego kształt, przy pewnej dozie wyobraźni, może być porównany z sylwetką żaby. Od niego właśnie pochodzi nazwa stawów.
Drugi staw to Mały Żabi Staw Mięguszowiecki (Malé Žabie pleso Mendusovské). Położone na wysokości 1919 m n.p.m., a trzeci staw to Wyżni Żabi Staw Mięguszowiecki (Vyšne Žabie pleso Mendusovské).
Dawniej Wielki i Mały Żabi Staw były połączone. Wał kamieni znajdujący się pomiędzy nimi położony jest jedynie kilkadziesiąt centymetrów ponad ich lustrem.
Przez Dolinę Żabią poprowadzony jest znakowany szlak turystyczny na Rysy. Jego trasa prowadzi obok Wielkiego Żabiego Stawu, przez Kotlinkę pod Wagą, w której znajduje się położone najwyżej w Tatrach schronisko pod Rysami (chata pod Rysmi).
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Schroniska”, Schronisko – Chata pod Rysami
Schronisko oddano do użytku w 1933 r. Wielokrotnie było naprawiane i odbudowywane po zniszczeniach spowodowanych lawinami.
HIŃCZOWE STAWY (Vel’ke Hincovo pleso)
Dojście:
– I wariant: z przystanku kolejki TEŻ Poradské pleso, do Popradzkiego Stawu, szlak niebieski – 1 ¼ godz. dalej również szlak niebieski – 1 ½ godz.
– II wariant: z dworca kolejki TEŻ Szczyrskie Jezioro (Strbské pleso) do Popradzkiego Stawu, szlak czerwony – 1 ⅓ godz. dalej szlak niebieski – 1 ½ godz.
Hińczowe Stawy położone są w Dolinie Hińczowej (Hincova dolina), która jest najdalej wysuniętym na północ piętrem doliny Mięguszowieckiej.
Wielki Hińczowy Staw (Vel’ke Hincovo pleso) położone jest na wysokości 1946 m n.p.m. Jego powierzchnia wynosi 22,08 ha, a głębokość 54 m. Jest największym i najgłębszym stawem tatrzańskim po słowackiej stronie, a jednocześnie czwartym w całych Tatrach.
Jego wody maja niebieską barwę i dużą przezroczystość – do 19 m.
Staw został sztucznie zarybiony i utrzymuje się tu pstrąg potokowy. Jest położone 551 m wyżej niż Morskie Oko. Nie przypadkowo o tym piszemy, bowiem dokładnie po drugiej stronie (od północy) leży właśnie Morskie Oko. Stąd też otaczające staw Mięguszowieckie Szczyty nie prezentują się tak wspaniale jak od Morskiego Oka.
Dawniej Wielki Hińczowy Staw był bardzo popularny wśród polskich turystów, którzy schodzili tu z Przełęczy pod Chłopkiem. Dowodem na to jest opis słynnej wycieczki Stanisława Witkiewicza w „Na przełęczy”. Obecnie szlak jest zamknięty, można nim wejść tylko z uprawnionym przewodnikiem.
Mały Staw Hińczowy położony jest na południowy-zachód w oddzielnej kotlince na wysokości 1921 m n.p.m., powierzchnia 2,23 ha i 6,4 m głębokości. Widoczny jest dopiero ze szlaku turystycznego prowadzącego na Koprową Przełęcz.
Oprócz tego znajdują się tu w zależności od pory roku i poziomu wody Hińczowe Oka (Hincove oká), które widać jako pierwsze zaraz po wejściu do doliny.
SZCZYRBSKIE JEZIORO (Štrbské Pleso)
Dojazd:
Kolejką TEŻ z Popradu, Tatrzańskiej Łomnicy, Starego Smokowca, autobusem linii SAD, kolejką zębatą z Tatrzańskiej Szczyrby. Można dojechać tu własnym środkiem lokomocji, są tu liczne parkingi.
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Ważne informacje, mapy”, Kolejki i wyciągi
Szczyrbskie Jezioro (Szczyrbski Staw) położone jest na wysokości 1346 m n.p.m. Jego powierzchnia to 19,67 ha i głębokość 19-20 m. Pod względem wielkości zajmuje piąte miejsce w całych Tatrach i drugie po słowackiej stronie.
Znajduje się w miejscowości o tej samej nazwie, która jest najwyżej położoną osadą w Tatrach.
Woda w jeziorze ma kolor żółto-zielony, a przezroczystość wynosi 9 m. Jezioro pozbawione jest odpływu.
Pierwsze wzmianki o jeziorze datowane są już na 1644 rok.
Staw dzięki południowej wystawie ma bardzo obfity plankton i bogatą florę. Jest sztucznie zarybiony.
Od 1997 roku woda ze stawu jest czerpana do wytwarzania sztucznego śniegu dla ośrodka narciarskiego.
Dawniej po Szczyrbskim Jeziorze można było pływać łodziami. Przez ponad 100 lat stanowiły atrakcję kurortu. W 1984 roku zlikwidowano przystań, a od 2008 roku ponownie przywrócono możliwość pływania łodziami. Od 1883 roku południowo-wschodnia zatoka mieściła kąpielisko.
Szczyrbskie Jezioro stanowi wspaniałe miejsce do podziwiania tatrzańskiej panoramy. Widok z południowego pomostu uchodzi za jeden z najpiękniejszych.
Dookoła jeziora poprowadzono wygodny, spacerowy chodnik, którym można przejść i podziwiać każdy jego zakątek. Na jednym z półwyspów w 1953 roku pochowano kpt. Štefana Morávkę i kpt. Jána Rašo poległych bohaterów Słowackiego Powstania Narodowego i na ich cześć wzniesiono pomnik.
Spacer dookoła jeziora zajmuje niecałą godzinę. Spacerując można zapoznać się z ciekawostkami regionu fauna, flora, geologia itp. (ścieżka dydaktyczna).
Są tu hotele, pensjonaty i pełne zaplecze gastronomiczne.
STAWY W DOLINIE MŁYNICY
Dojście:
Naszym zdaniem najlepiej je poznać planując przejście żółtym szlakiem z Doliny Młynicy do Doliny Furkotnej przez wysokogórską przełęcz Bystrą Ławkę (Bystrálávka). Przechodząc obok Wodospadu Skok dochodzimy do pierwszego większego stawu.
Dolina Młynicka obfituje w stawy o bardzo zróżnicowanej wielkości.
Skupimy się wyłącznie na tych, które widać ze szlaków turystycznych i tych obok których przechodzimy wędrując po Tatrach i mamy możliwość bezpośredniego ich podziwiania.
Pamiętać należy, że szlak ten jest sezonowo zamknięty od 1 listopada do 15 czerwca.
Staw nad Skokiem (Pleso nad Skokom):
Staw położony na wysokości 1801 m n.p.m. Powierzchnia 0,77 ha i 2,3 m głębokości. Wypływający stąd potok tworzy poniżej Wodospad Skok. Z brzegu stawu ładnie prezentuje się panorama na otoczenie doliny. W dole na południu widać Szczyrbskie Jezioro wraz z osadą, a w głębi na horyzoncie Niskie Tatry.
Idąc dalej szlakiem mijamy Wołowe Stawki.
Capi Staw (Capie pleso):
Staw położony na wysokości 2075 m n.p.m. Jego powierzchnia to 2,43 ha i głębokość 16,8 m. Jest największym i najpiękniejszym stawem w Dolinie Młynicy. Staw ten jest rekordzistą jeżeli chodzi o liczbę wysepek. Przy normalnym stanie wody można zauważyć trzy, przy niskim stanie wody, dwie z nich staja się półwyspami.
Kolisty Stawek (Okrúhle pleso):
Staw położone u stóp zbocza spadającego ze Szczyrbskiej Przełęczy, na wysokości 2105 m n.p.m. Powierzchnia 0,72 m, głębokość 10,2 m. Często przez całe lato utrzymuje się na nim lód.
W dolinie znajdują się jeszcze Kozi Staw Niżni i Kozie Stawy Wyżnie.
STAWY W DOLINIE FURKOTNEJ (Furkostká dolina)
Dojście:
Przejście z Doliny Młynicy do Doliny Furkotnej przez wysokogórską przełęcz Bystrą Ławkę (Bystrá lávka), szlak żółty
W Dolinie Furkotnej znajdują się również liczne zbiorniki wodne zwane stawkami.
Na dwóch górnych progach doliny leżą dwa największe zbiorniki wodne:
Wielki Staw Furkotny Wyżni (Vyšne Wahlenbergovo pleso). Położone na wysokości 2157 m n.p.m. stawia je wśród najwyżej położonych, większych jezior tatrzańskich. Jego powierzchnia 5,17 ha i 20,6 m głębokości. Woda charakteryzuje się dużą przezroczystością 17,8 m. Imię szwedzkiego uczonego Görana Wahlenberga nadano stawom ok. 1890 roku. Do późnego lata jezioro pokryte jest lodem.
Wielki Staw Furkotny Niżni (Nižné Wahlenbergovo pleso).Położone na wysokości 2053 m n.p.m., powierzchnia 2,03 ha i 7,8 m głębokości.
W dolinie znajduje się jeszcze kilka mniejszych stawków i oczek wodnych. Ze szlaku można dostrzec Soliskowy Stawek.
JAMSKI STAW (Jamsképleso)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jamski_Staw (Foto 1,2: Jerzy Opioła)
Dojście:
– I wariant: z osady Szczyrbskie Jezioro, szlak czerwony Tatrzańska Magistrala w kierunku zachodnim – 1¼ godz.
– II wariant: z przystanku autobusowego Biały Wag (Bielý Váh), szlak niebieski na Krywań – 1¼ godz..
Staw położony jest wśród wałów morenowych Doliny Ważeckiej (Važecká dolina).
Potężne wały morenowe stanowiące przedłużenie południowego ramienia Krywania noszą nazwę Jam i od nich pochodzi nazwa stawu.
Staw ma 0,5 ha powierzchni i 5 m głębokości. Woda jest mało przezroczysta – 2,5 m.
W 1936 roku słowacki taternik i działacz turystyczny Gustáv Nedobrý postawił w rejonie stawu prywatne schronisko. Nazwał je Krywańskie Schronisko (Krívanská chata). Doprowadził drogę jezdną a w stawie urządził kąpielisko. W tym czasie zmienił nawet jego nazwę na Krywański Staw aby bardziej spopularyzować swoje schronisko.
W 1943 roku schronisko spłonęło w pożarze. W grudniu 1944 roku ocalałe wówczas zabudowania gospodarcze spalili Niemcy. Schroniska już nie odbudowano.
W miejscu tym urządzono popularne wśród polskich taterników obozowisko namiotowe, zlikwidowane jednak w 1992 roku.
Na zachodnim brzegu stawu został zasadzony gaj limbowy przez pracowników TANAP-u dla uczczenia słowackiego powstania narodowego.
CIEMNOSMRECZYŃSKIE STAWY (Temnosmrečinské plesa)
Dojście:
Z przystanku i osady Trzy Studniczki (Trí Studničky), szlak niebieski do Doliny Koprowej – 2 ½ godz., dalej szlak zielony – ¼ godz., następnie szlak czerwony do stawu – ¾ godz., Razem – 3 ½ godz..
W Dolinie Ciemnosmreczyńskiej, która jest odnogą Doliny Koprowej (Kôprová dolina) znajdują się dwa, malowniczo położone stawy:
– Niżni Ciemnosmreczyński Staw (Nižné Temnosmrečinské pleso)
Staw położony na wysokości 1677 m n.p.m. Jego powierzchnia 13,16 ha i 38,1 m głębokości. Jest na trzecim miejscu w Tatrach Słowackich pod względem wielkości i głębokości. Staw ma stosunkowo małą przezroczystość – 8,3 m, to za sprawa dużej ilości planktonu.
W dawnych opisach był znany pod nazwą Przybylińskie Jezioro (Pribyliské pleso). Pierwsze pomiary stawu dokonano już ok. 1750 roku. W 1751 roku nad staw przybył Jakob Buchholtz, który z ramienia cesarskiej komisji nauk otrzymał zadanie zbadania czy w stawie zachodzi zjawisko pływów (przypływy i odpływy). W ten sposób chciano wyjaśnić legendę jakoby staw miał połączenie z morzem. Ustalono jednoznacznie, że jest to niemożliwe.
Staw ten był dawniej często odwiedzany przez polskich turystów, którzy przychodzili tu z przełęczy Liliowe przez przełęcz Zawory. Szlak ten został po II wojnie światowej zamknięty.
Obecnie znakowany szlak turystyczny kończy się nad północno-wschodnim brzegiem stawu.
– Wyżni Ciemnosmreczyński Staw (Vyšné Temnosmrečinské pleso)
Od Niżniego Ciemnosmreczyńskiego Stawu prowadziła trudno już do odnalezienia ścieżka, którą kiedyś można było dojść do drugiego stawu Ciemnosmreczyński. Staw ten to Ciemnosmreczyński Staw Wyżni (Vyšné Temnosmrečinské pleso), które położone jest na wysokości 1725 m n.p.m.
Szlak ten prowadził na Wrota Chałubińskiego łącząc Liptów z Podhalem, był bardzo popularny. Obecnie znajduje się tam ścisły rezerwat i kategoryczny zakaz wstępu.
Obydwa powyższe stawy widoczne są z Koprowskiego Szczytu. Natomiast z Wrót Chałubińskiego i Szpiglasowego Wierchu można podziwiać tylko Ciemnosmreczyński Staw Wyżni.
LITWOROWY STAW (Litvorové pleso)
Dojście:
Do Stawu najłatwiej dotrzeć idąc z Łysej Polany Doliną Białej Wody (Bielovodská dolina) do rozdroża szlaków pod Polskim Grzebieniem, szlak niebieski – 3 ¾ godz.
Staw położony na wysokości 1860 m n.p.m. Jego powierzchnia 1,87 ha i głębokość 19,1 m. Litworowy staw jest znany z przepięknej panoramy na szczyty Rumanowego, Ganku, Rysów i Niżnych Rysów.
Po północno-wschodniej stronie stawu znajduje się koleba (Litworowa Koleba), znana od dawien dawna polskim taternikom. Opisuje ją między innymi Wawrzyniec Żuławski w „Skalnym lecie”. Niektóre źródła podają, że w okolicy stawu pochowani są dwaj zbójnicy.
ZMARZŁY STAW POD POLSKIM GRZEBIENIEM (Zamarznuté pleso)
Dojście:
Do Zmarzłego Stawu najłatwiej dotrzeć idąc z Łysej Polany, Doliną Białej Wody (Bielovodská dolina) do rozdroża szlaków pod Polskim Grzebieniem, szlak niebieski – 4 ¼ godz.
Zmarzły Staw usytuowany jest w wysokogórskiej scenerii Doliny Białej Wody w Zmarzłym Kotle pod Polskim Grzebieniem. Położony jest na wysokości 2040 m n.p.m. Jego powierzchnia 1,14 ha i głębokość 10,8 m.
Znad stawu piękny widok na Małą Wysoką (Východná Vysoká), Rohatkę (Prielom), Turnię nad Rohatką (Veža nad .Prielomom), Dziką Turnię (Diváveža).
Rejon Stawu to bardzo zacieniony tatrzański zakątek, posiada ostry mikroklimat (inwersje temperatury). Staw w zimie bywa schowany pod grubą warstwą śniegu i lodu, zaś w okresie bez ciągłej pokrywy śnieżnej trochę urozmaica tamtejszy surowy, ale efektowny krajobraz piargów i ścian skalnych.
W związku z zimnym klimatem, nazwa stawu nie jest przypadkowa. Jego wody charakteryzują się niskimi temperaturami – pełna pokrywa lodowa utrzymuje się przez znaczną część roku. Największe szanse na brak zalodzenia są w okresie sierpień – wrzesień, ale i w tych miesiącach widok kry lodowej nie powinien zbytnio dziwić.
W źródłach pisanych wzmianki o stawie były już w 1772 roku. Autorem tych wzmianek był Andreas Jonas Czirbesz. Często staw wymieniany był w opisach tatrzańskich. Jest też tematem sonetu „Zmarzły Staw pod Garłuchem” Franciszka Nowickiego.
TATLIAKOWY STAW (Ťatliakovo jezierko)
Dojście::
Z parking pod Spaloną (Parkovisko pod Spálenou) krótkim łącznikiem, szlak zielony do drogi asfaltowej, dalej drogą asfaltową w kierunku Tatliakowa chata, szlak czerwony – 1 godz.
Tatliakowy Staw (Ťatliakovo jezierko) inna nazwa Czarna Młaka (Čierna mláka)
Staw położony jest na wysokości 1355 m n.p.m. Powierzchnia stawu 0,28 ha., głębokość 1,2 m,
W latach 1946-47 stawek został sztucznie obudowany. Około 1970 roku stwierdzono „ucieczkę” jego wód ze zbiornika. Zdeterminowani mieszkańcy Zuberca podjęli prace na rzecz jego ratowania. Bez badań geologicznych wykonali w jego dnie wykop w postaci głębokiej rynny, którą wypełnili ilastą gliną. Prace okazały się skuteczne.
Znad brzegu stawku majestatycznie prezentuje się grań Rohaczy (Ostry i Płaczliwy).
Nieopodal stawu znajduje się schronisko Tatliakowa chata.
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Schroniska”, Tatliakova chata (bufet Rohacki)
ROHACKIE STAWY (Roháčske plesá)
Dojście:
Z parking pod Spaloną (Parkovisko pod Spálenou) krótkim łącznikiem, szlak zielony do drogi asfaltowej, drogą asfaltową w kierunku Tatliakowa chata, szlak czerwony – 1 godz. i dalej szlakiem zielonym, który jednocześnie stanowi najstarszą ścieżkę dydaktyczną w tym rejonie Tatr – ¾ godz.
Wybór tego wariantu jest o tyle wskazany, bo to w tym kierunku przebiega ścieżka dydaktyczna, która obejmuje 8 paneli informacyjnych.
Malowniczo położone cztery stawy znajdujące się na trzech tarasach.
Niżni Staw Rohacki (Prvé Rohačské pleso), położony na wysokości 1562 m n.p.m. Jego powierzchnia 2,23 ha i 6,5 m głębokości, (wg, nowszych badań 7,7 m)
Znad brzegu wspaniała panorama na Rohacze i Wołowiec.
Dawniej staw był nazywany Zielonym lub Orawskim Morskim Okiem.
Pośrednie Stawy Rohackie, (Stredne Wezera):
– Mały Rohacki Staw (Druhé Rohačské pleso), położony na wysokości 1648 m n.p.m., powierzchnia 0,21 ha i głębokość 1,3 m, drugi,
– Pośredni Rhacki Staw (Tretie Rohačské pleso), położony na wysokości ok. 1652 m n.p.m., powierzchnia 0,58 ha.
Oba stawki powoli zarastają roślinnością przybrzeżną.
Wyżni Staw Rohacki,( Štrvté Rohačské pleso, Horné Rohačské pleso), zwany także Zadnim, położony na wysokości 1719 m n.p.m., jego powierzchnia 1,44 ha, głębokość 8,2 m. Kształtem przypomina rybę, a lustro wody przerywa kamienna wysepka.
Jego otoczenie to Trzy Kopy, wspaniała panorama na Wołowiec i grań Rohaczy. Tu również znajduje się ostatni panel informacyjny ścieżki dydaktycznej.
Stawy były znane od dawna, opisano je już w 1814 roku.
W II połowie XIX w. rejon ten odwiedzali najczęściej polscy turyści i badacze Tatr, a dużo wcześniej również podhalańscy kłusownicy polujący na kozice i świstaki.
Szlak zielony od schroniska jest sezonowo zamknięty od 1.XI do 15 czerwca nie tylko ze względu na ochronę przyrody ale również ze względu na bezpieczeństwo – rejon narażony na schodzenie lawin.
W drodze powrotnej na Polanę Adamcula, warto jeszcze podejść do Rohackiej Siklawy – 20 m wodospad, bardzo atrakcyjny widokowo.
Pełny, obszerny opis Rohackich Stawów i Wodospadów:
>>>więcej informacji, zakładka: „Tatry Słowackie – Szlaki turystyczne” Rohackie stawy i wodospady
Materiały źródłowe:
1. Józef Nyka „Tatry Słowackie – przewodnik” wyd. VII, wyd. Trawers, Latchorzew 2011;
2. Wikipedia Wolna Encyklopedia; https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna
3. Podróże starszego Pana: https://podrozestarszegopana.radom.pl/tatry/stawy.html
4. „Szlaki Turystyczne Tatr Słowackich” schematy z podanymi czasami przejścia, opracowanie Janusz Parchimowicz, Andrzej Stachiewicz, wyd. Nefryt, Szczecin 2001;
5. Tatry – nowe spojrzenie na góry”, wyd. I, wyd. ExpressMap, Warszawa 2008.
6. Portal Tatrzański https://portaltatrzanski.pl
7. Góry dla Ciebie https://gorydlaciebie.pl/wyprawy/najpiekniejsze-tatrzanskie-stawy-propozycje-wycieczek-cz-i-stawy-w-tatrach-slowackich/
8. Własne spostrzeżenia i przemyślenia ze szlaków.
